تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژی

تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژی

چکیده

فهرست مطالب

بخش اول

موضوع شناسی معاملات آتی نفت و تحلیل فقهی آن

فصل اول

فصل اول: موضوع شناسی معاملات آتی نفت

مبحث اول) تاریخچه ایجاد بورس

گفتار اول: تاریخچه بورس معاملات آتی نفت

الف) تعریف بازار بورس کالا

ب) بورس نفت

ج: بازارهای نفت و مشخصات آن

۱- بازارهای فیزیکی

۲- بازارهای معاملات آتی نفت

د: معرفی قراردادهای آتی نفت در بزرگترین بورس های جهان

۱- قرارداد آتی پروپن(PROPANE)

۲-قرارداد نفت حرارتی شماره دو بورس نیویورک

۳- قرارداد نفت گاز I P E

۴- قرارداد نفت خام NYMEX

گفتار دوم: سیر تاریخی قرارداد آتی

الف- تاریخچه پیدایش قرارداد آتی

ب) سابقه تاریخی قرارداد آتی در فقه

ج) سابقه تاریخی قرارداد آتی در حقوق موضوع ایران

مبحث دوم: مفهوم شناسی معاملات آتی نفت

گفتار اول:مشتقات

الف:تعریف مشتقات

ب:انواع مشتقات

۱-قرارداد حق اختیار معامله

۲- قرارداد معاوضات(swap)

۳-قراردادهای آتی

گفتار دوم: معاملات آتی ویژگی‌های آن

الف: معنای لغوی و اصطلاحی قراردادهای آتی

ب) انواع قراردادهای آتی

۱- قراردادهای آتی خاص

۲-قرارداد آتی یکسان

ج- ویژگی‌های قرارداد آتی

۱- میزان شده بودن قراردادهای آتی

۲- بورس محوری قراردادهای آتی

۱-۳-اتاق پایاپای

۲-۳- حساب ودیعه(وجه‌الضمان)

د- مفاهیم مرتبط با قراردادآتی

۱- شرط ابتدایی

۱-۱- مفهوم شرط ابتدائی

۲- وعده بیع

۲-۱- مفهوم وعده بیع

۳- بیع العربون

۱-۳- مفهوم بیع العربون

۱-۱-۳- وضعیت حقوقی بیع العربون در فقه اهل سنت

۲-۱-۳- وضعیت حقوقی بیع العربون در فقه امامیه و حقوق ایران

۴- بیع الاستصناع

۱-۴- مفهوم بیع الاستصناع

۵- بیع کالی به کالی

۱-۵- مفهوم بیع کالی به کالی

فصل دوم

فصل دوم: تحلیل فقهی قرارداد آتی نفت و اوصاف حقوقی آن

مبحث اول: دلایل فقهی و حقوقی اعتبار قرارداد آتی

گفتار اول: شرایط کلی قراردادها

الف: تعریف و بررسی اشکال قمار در حوزه معاملات آتی

۱-تحلیل معاملات آتی با عنایت به بطلان معامله غرری

۱-۱-تحلیل موضوع بر اساس مفهوم جهل

۱-۲-تحلیل موضوع بر اساس مفهوم خطر

الف)بررسی شبهه فقهی معامله کالی به کالی در بورس معاملات آتی نفت

۱- اقسام بیع به اعتبار موعد تسلیم بیع و ثمن

۲- مقایسه تطبیقی بیع کالی به کالی و قراردادهای آتی

ب: بررسی شبهه فقهی عملیات بورس‌بازی

۱-مفاهیم بورس‌بازی

۲-مقایسه غرر و عملیات بورس‌بازی

۳-مقایسه عملیات بورس‌بازی و قمار

ج:مقایسه قراردادهای آتی و قراردادهای قماری از جنبه‌های گوناگون

۱- از حیث مواجهه با خطر

۲- مبنای کسب سود

۳- محتوای قرارداد (احتمال برد و باخت)

۴- قالب فعالیت

مبحث دوم: اوصاف قراردادی در قرارداد آتی نفت

گفتار اول: وصف قرارداد آتی از حیث تشریفاتی یا رضایی بودن

گفتار دوم- وصف قرارداد آتی از حیث عهدی یا تملیکی بودن

گفتار سوم: وصف قرارداد آتی از حیث جواز و لزوم

بخش دوم

شرایط انعقاد قرارداد آتی نفت و ماهیت حقوقی آن

فصل سوم

فصل سوم شرایط انعقاد قرارداد آتی

مبحث اول: شرایط عمومی واختصاصی انعقاد قرارداد آتی نفت

گفتار اول) شرایط عمومی صحت تشکیل قرارداد آتی

الف) قصد و رضا در قرارداد آتی

ب) اهلیت طرفین در قرارداد آتی

ج) مورد معامله در قرارداد آتی

۱) مالیت داشتن

۲)عقلایی بودن منفعت مورد معامله

۳) مشروع بودن منفعت مورد معامله

۴) مقدور التسلیم بودن مورد معامله

۵) معلوم بودن مورد معامله

۶) معین بودن مورد معامله

د) جهت معامله در قرارداد آتی

گفتار دوم) شرایط اختصاصی  قرارداد آتی نفت

الف) انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس به‌واسطه کارگزار

۱ ) لزوم انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس

۲ ) ضرورت انعقاد قرارداد توسط کارگزار

۱-۲) کارگزار به‌عنوان نماینده طرفین

۲-۲) کارگزار به‌عنوان حق‌العمل کار

ب) نقش اتاق پایاپای در انعقاد قرارداد آتی

ج) ضرورت تأدیه سپرده حسن انجام تعهد

۳) وجه التزام

مبحث دوم : ماهیت حقوقی قراردادهای آتی نفت

گفتار اول: الگوهای قابل انطباق با قرارداد آتی

الف: انطباق قراردادهای آتی بر شرط ابتدایی

ب: انطباق قرارداد آتی بر وعده بیع

ج: انطباق قراردادهای آتی بر بیع العربون

د: انطباق قراردادهای آتی بر بیع الاستصناع

ه: انطباق قرارداد آتی با بیع کالی به کالی

گفتار دوم: اعتبار قراردادهای آتی در پرتو اصل آزادی قراردادی

الف- مفهوم آزادی قراردادی

مبانی اصل آزادی قراردادی در حقوق اسلامی

ب- انطباق قرارداد آتی با اصل آزادی قراردادی

فصل چهارم

فصل چهارم: آثار ناشی از قرارداد آتی نفت و ضمانت اجرای آن

مبحث اول) آثار قرارداد آتی نفت

گفتار اول) اثر قرارداد آتی نسبت به‌طرفین

الف) جبران کسری حساب سپرده اولیه

ب)تهیه و تحویل کالای مورد تعهد

ج) پرداخت قیمت کالا

گفتار دوم:  اثر قرارداد آتی نسبت به قائم‌مقام طرفین

الف) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه در انتقال قهری

ب) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه ارادی

مبحث دوم: تخلف از مفاد قرارداد و ضمانت اجرای آن

گفتار اول) تخلف از قرارداد

الف-عدم اجرای تعهد

۱-عدم اجرای بخش از تعهد

۲- اجرای ناقص تعهد

ب-تأخیر اجرای تعهد

گفتار دوم) ضمانت اجرای تخلف قرارداد

الف-الزام و اجبار به انجام تعهد

ب-مطالبه وجه التزام

مبحث سوم) انحلال (تسویه) قرارداد آتی

گفتار نخست: تحویل فیزیکی کالا

الف) وفای به عهد

ب) نحوه تحویل کالا

ج) زمان و مکان تحویل کالا

گفتار دوم: تسویه نقدی قرارداد آتی

الف) نحوه تسویه نقدی قرارداد آتی

ب) اقاله

گفتار سوم)خنثی کردن تعهد

نتیجه‌گیری و پیشنهادها

نتیجه گیری

پیشنهادها